علامه مصباح یزدی: ملی‌گرایی ارزش ذاتی ندارد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، علامه محمدتقی مصباح یزدی ظهر پنچ شنبه بیست و ششم بهمن ماه در همایش ملی سبک زندگی اسلامی که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد با بیان آرزومندی خویش برای کاربردی بودن همایش‌های علمی در کشور گفت: موضوع سبک زندگی اسلامی در زمان مورد نیاز خویش به درستی توسط مقام معظم رهبری مطرح شد.

ایشان با بیان این‌که منظور از سبک زندگی اسلامی سبک زندگی اجتماعی افراد است که در جامعه نمود پیدا می‌کند، توضیح داد: رفتارها از ارزش‌های خاصی سرچشمه می‌گیرند و منظور از اسلامی بودن سبک زندگی رفتارهایی است که توسط اسلام تأیید شده است.
عضو خبرگان رهبری در پاسخ به این سؤال که در برهه کنونی و با توجه به حساسیت شرایط داخلی و بین‌المللی چه عاملی سبب شده است که مقام معظم رهبری این موضوع را مطرح می‌کنند، افزود:طرح این مسأله از این رو است که سبب انگیزش و توجه جدی دست‌اندرکاران فرهنگی و اجتماعی جامعه برای ورود به این مسأله می‌شود.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با برشمردن روش‌های حل معضلات اجتماعی گفت: یک شیوه ابتدایی در حل مشکلات شناسایی آن‌ها و سپس چاره جویی برای حل آن‌ها فارغ از ارتباطات آن‌ها با دیگر مسائل است که این روش جزئی‌نگر است.
آیت‌الله مصباح یزدی افزود: روش دیگر، احصاء مشکلات و سپس ریشه‌یابی آن‌هاست که با توجه به قاعده کلی ناشی بودن رفتارهای انسانی از ارزش‌های خاص باید به دنبال یافتن سرچشمه‌ رفتارهای افراد بود و برای اصلاح آن‌ها باید به ترویج ارزش‌ها و رفتارهای متعالی اقدام کرد.
وی تأکید کرد: ابتدا باید بنیادهای ساختار فرهنگی ـ اجتماعی جامعه محکم شود و بر اساس آن ارزش‌ها و بینش‌های الهی در میان جامعه تقویت و تبلیغ شوند
این استاد برجسته فلسفه اسلامی ادامه داد: در این روش تحلیلی به اصلاح ریشه‌ها می‌پردازیم که در نتیجه آن شاخه‌ها نیز اصلاح می‌شوند
عضو خبرگان رهبری با بیان این‌که روش‌های مختلف کارکرد‌های مختلف دارند گفت: دو روش تحلیلی و جزئی نگر نمی‌توانند جایگزین یکدیگر شوند زیرا روش تحلیلی زمان بر و دیربازده است وتا منشاء اصلی ناهنجاری‌های اخلاقی و رفتاری اصلاح نشود حذف واصلاح شاخه‌ها نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت؛ از این رو بدون داشتن برنامه‌ای جامع برای حذف ریشه‌های مشکلات اخلاقی رفتاری نباید امیدی چندان به اصلاح جامعه داشته باشیم.
این استاد اخلاق حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: تکیه صرف بر برنامه‌های دیربازده تحلیلی نیز سبب از دست‌رفتن فرصت‌ها و بروز مشکلات فراوانی در کوتاه مدت می‌شود و از این رو در کنار برنامه‌های بلند مدت باید به برنامه‌های مقطعی و کوتاه مدت نیز توجه کنیم.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به حرکت اصلاحی گاندی در هندوستان تأکید کرد: مهاتما گاندی در هندوستان با جنگ نرم و تحریم کالاهای انگلیسی توانست کشورش را به استقلال برساند، اما سبک او سبکی اسلامی نبود هرچند او به اسلام و تشیع علاقه‌مند بود.
علامه مصباح یزدی افزود: سبک گاندی سبکی عقلایی بود که پشتییان آن ارزش‌های ملی گرایانه و وطن‌پرستی بود.
وی بیان کرد: سبک زندگی اسلامی بدین معنا نیست که ما فقط با تکیه بر سابقه تمدنی چندین هزار ساله خود تمایلی به زیر سلطه بودن و وابستگی به بیگانگان نداشته باشیم، بلکه سبک زندگی اسلامی دارای لازمه‌های دیگری هم هست.
عضو خبرگان رهبری آن‌گاه درباره رابطه میان اسلام و ملی‌گرایی سؤالاتی به این شکل مطرح کرد: نسبت میان ارزش‌های اسلامی با ملی‌گرایی چیست، ترویج ارزش‌های ناسیونالیستی که می‌تواند سبب بسیاری از خوبی‌ها و پیشرفت‌ها برای کشور شود چه نسبتی با اسلام دارد، آیا این دو ارزش‌هایی در عرض هم هستند یا در طول یک‌دیگر قرار دارند؟
این استاد فلسفه اسلامی خاطر نشان کرد: جواب این سؤال‌ها بستگی به دیدگاه ما نسبت به اسلام و جایگاه آن در زندگی انسان و غایت آن دارد زیرا زمانی که اسلام که در حاشیه زندگی باشد و اصالت به پیشرفت‌های مادی و رفاه اجتماعی داده شود، تفاوتی میان ناسیونالیسم و اسلام باقی نمی‌ماند.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)تأکید کرد: ارزش‌های اسلامی و ملّی در طول یکدیگر قرار دارند و اصالت و ارزش حقیقی با اسلام و آموزه‌های آسمانی آن است و ارزش‌های ملی تنها به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به ارزش‌های عالی اسلامی مقبول می‌باشد، اما این‌که اصالت به ملی‌گرایی تعلق بگیرد صحیح و پذیرفته نیست.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این‌که در سبک زندگی اسلامی معیار ارزش‌یابی اسلام است، گفت: سبک زندگی اسلامی بدین معناست که ارزش‌های اسلامی معیار ارزش‌یابی قرار بگیرند و بر این اساس آنچه با ارزش‌های اسلامی تضاد دارند ضد ارزش تلقی شوند و از زندگی و رفتار‌ها کنار گذاشته شوند.
آیت‌الله مصباح یزدی افزود: بدون شناخت ارزش‌های اصیل اسلامی و درونی کردن آن‌ها نمی‌شود به سبک زندگی اسلامی اندیشید در حالی که امروزه اوضاع جهان به گونه‌ای پیش می‌رود که شبهه تاریخمند بودن ارزش‌های اسلامی و اختصاص آن‌ها به جامعه عصر پیامبر(ص) مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: پس از دست‌یابی به شناخت درست از ارزش‌های اسلامی باید رفتارهای متناقض با آن رفع شوند، اما بحث مهم شیوه و روش جایگزینی ارزش‌های اسلامی به‌جای ضد ارزش‌های غربی است.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم در پایان خاطر نشان کرد: شناخت به‌تنهایی کافی نیست و باید بررسی شود چه عواملی می‌توانند در کنار هم سبب شکل‌گیری رفتار‌های صحیح در جامعه شوند و از این رو باید برنامه‌ای جامع برای این هدف طراحی و اجرا شود و گرنه نگاه‌ها و برنامه‌های جزئی‌نگر راه به جایی نخواهند برد.